|
Tarihçe | İstanbul'un rivayeti bol kahramanları |
curcunabaz | akrobatlar | mumcular |
tulumcular | deliler | nahılcılar |
gözbagcılar | güreşçiler | müzisyenler |
hayvan oyn | ip canbazı | soytarılar |
kasebazlar | köçekler | anka kuşu |
|
Gözbağcılar |
![]() Hokkabazlık; açıklanması güç, inanılmaz oyunlar gösteren, el çabukluğu gösterileri içinde en eskisi olan gözbağcılık sanatı olarak bilinir. Osmanlıda, hokka oyunundan yola çıkılarak, bu gösterileri yapanlara hokkabaz denilirdi. |
![]() |
![]() |
![]() |
Baş açık bir yiğit terâş-âver Nice günlük terâşı var ber-ser Mû-be-mû her birin tecessüs idüp Başınun kılların çeküp acıdup Arayup nûresiyle usturasın Yoklayup her yeriyle her yöresin Gördiler tîg u nûre yok kat'â Kıllarında 'ilâc nâ peydâ Bâb-I şâhîden indi bir der-bân Bend idüp dest ü pây-I şahsı 'ayân Bir çuvalın içine koydı hemân Agzını dikdi bahre kıldı revân Bir zamân turdı âb içinde çuval Ol harîfün olındı garkı hayâl Ba'd-ez-ân çıkdı âbdan 'uryân Ayağında elinde bend nihân Hem sökülmiş turur dehân-I çuval Kendi torlak ne saçı var ne sakal Bunı herkes ta'accüb itdi dürüst Ne cihetten söküldi bend nühust Kim terâş eyledi bir anda serin Bilmediler bu nüktenün eserin ![]() |
![]() |
![]() |
Gâhi bir mizab-I şekl-I nim-nize asa bir çöpü uru tutup aşağadan yukaru ve bir yumurtayı sektürüb zir ü bâlâ nice def'a segürtüb saldurdu. Ve gâhi cezbe-i şu'le-i afitab ile çi var çi yok diyu zikr olunan yumurtayı şebnem asa havaya kaldurdu ve gâhi yine ol yumurtayı maaniyetten çok atımı kadar uzağa atub ma-halakallah hokkasın buldurdu. Ve gâhi yine ol yumurtayı maaniyeten çok atımı kadar uzağa atub ma-halakallah hokkasın buldurdu. Ve gâhi yine hokkasunun altına koyub yerinde yil esüb hevaya aldurdu. Ve gâhi birin ikiye üçe çıkarub çapüklükle hokkasın sarsar gibi olub esüb savurmağla cümlesin gayb idüp enbanına çaldurdu. Gâh oldu ki enbanın enban-ıerzine döndürüb hasılı ol medarı hırmene döndürdü. Ve kendüm bu san'atin cu-be-cu nezaketin iz'an idüp sünbüle-I feleği hayrette komuşum diyu lâf u güzafın andırdı. Gâhi zu-munce mubassır geçinen gözü bağlu derdmende filori ile destmali virüp muhkem tut diyu dokundurarak ol sikke suret filorinin bir iki başına kakdı. Ba'dehu destmalin kuşesin tutub açup destmali tehi bulmağla fülüs-I ahmer asa gözlerin kızardub filoriyi nice itdün diyu yüzin kızdurub boş destmali boynuna takdı. bâlâ nice def'a segürtüb saldurdu. Ve gâhi cezbe-i şu'le-i afitab ile çi var çi yok diyu zikr olunan yumurtayı şebnem asa havaya kaldurdu ve gâhi yine ol yumurtayı maaniyetten çok atımı kadar uzağa atub ma-halakallah hokkasın buldurdu. |
![]() |
"Bir hokkabaz birine bir emanet
verip onu diğerinde bulmak, ağzına ateş almak, havanda bir
yüzüğü parçalayıp tekrar meydana çıkarmak, eli ayağı bağlı
çuvala girerek sonra çuvaldan çıkmak ve beraberinde bir tabla
yemek çıkarmak gibi gözbağcılığa bağlı hünerler göstermiştir": Gâhî o mahalde hokka-bâzlar / Fâş itmede idi nice râzlar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]()
![]() Surname-i Hümayun minyatürlerdeki hokkabazları "Ameden-i yeki ez hokka-bazan" başlığı altında şöyle anlatmaktadır: "Andan sonra bir hokka-baz geldi ba'zı gözü bağlı derdmendlere açmazdan hayli san'at geçdi. Ve basiret üzere olan mühre-baz ve şubede-nüvazları görüp gözlerin açdı. |
![]() |
Ve gâhi yine ol yumurtayı maaniyeten çok atımı kadar uzağa atub ma-halakallah hokkasın buldurdu. Ve gâhi yine hokkasunun altına koyub yerinde yil esüb hevaya aldurdu. Ve gâhi birin ikiye üçe çıkarub çapüklükle hokkasın sarsar gibi olub esüb savurmağla cümlesin gayb idüp enbanına çaldurdu. Gâh oldu ki enbanın enban-ıerzine döndürüb hasılı ol medarı hırmene döndürdü. Ve kendüm bu san'atin cu-be-cu nezaketin iz'an idüp sünbüle-I feleği hayrette komuşum diyu lâf u güzafın andırdı. Gâhi zu-munce mubassır geçinen gözü bağlu derdmende filori ile destmali virüp muhkem tut diyu dokundurarak ol sikke suret filorinin bir iki başına kakdı. Ba'dehu destmalin kuşesin tutub açup destmali tehi bulmağla fülüs-I ahmer asa gözlerin kızardub filoriyi nice itdün diyu yüzin kızdurub boş destmali boynuna takdı". |
![]() |