 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
| Tarihçe | İstanbul'un rivayeti bol kahramanları |
| curcunabaz | akrobatlar | mumcular |
| tulumcular | deliler | nahılcılar |
| gözbagcılar | güreşçiler | müzisyenler |
| hayvan oyn | ip canbazı | soytarılar |
| kasebazlar | köçekler | anka kuşu |
|
Curcunabazlar |
 Yüzlüklerin
Ardındaki Yüzler ... Komik danslar, soytarılıklar ya da dansedenlerin taklitlerini yapan, şenliklerin en hareketli oyuncu kollarındandı. Kağıttan giysiler giyen, keçe külahlı, takkeli, kafaları hep traşlı, gülünç, abartılı yüzlük adı verilen maskeler takan gürültücü, kaba dansçılardı. |
 |
| Oyun alanına bağırıp çağırarak büyük bir vaveylayla çıkar, ellerindeki tencere, tava ve cezvelerle vurarak yaygara koparırlardı. Kimi çıngıraklarla, kimi de çalparalarla dans ederlerdi. Bunların "cin askeri" namıyla anıldıkları da rivayet edilmiştir. |
 |
| Daha
sonraki zamanlarda Orta Oyunu'nda oyundan ayrı olarak en başta,
gülünç giyimli oyuncuların yaptığı dansa da curcuna denildi.
1582 Şenliği'nde medrese öğrencilerinin padişah önünde curcuna
oynadıkları, "Ali Sürnamesi"'nde, Gelibolulu Ali
tarafından "Taife-i şuhtegah" başlığı altında şöyle
anlatılır; |
|
 |
| Gelibolulu
ürnamede curcunayı şöyle tanımlar; "muelhik ve şirinkarların hüner gösterdikleri taklitli bir rakstır. Ayrıca oyuncuların hepsi kağıt hırkalar (acib libaslar), türlü türlü mukavva külahlar, kırmızı, yeşil, siyah giysiler giyip acayip kılıklara girmişlerdi". Ali Rıza Bey orta oyununda "Usul-ı Kadime" gereğince köçeklerden sonra da curcuna oynandığını anlatır; |
 |
| 16.
ve 17.y.y.'larda 1582'de IV.Mehmet'in Edirne Şenliği'nde medrese
öğrencileri curcuna oynamışlar, 1720'de İstanbul'da, III.Ahmet'in
şehzadelerinin sünnet düğününde cin askeri denilen curcunabazlar
yer almıştır. 1424'te, Bursa'da, II. Murat'ın İsfendiyaroğlu'nun
kızıyla evlenmesi dolayısıyla düzenlenen şenlikte de bulunmuşlardır. |
 |
| Badehu kol takımının hey'et-ı umumiyeti
'curcuna' ya çıkarlar. 'Çıngıraklı kukla', 'Burunsuz Beşe','Kanbur
cüce', 'Topal Köse' gibi garip isimlerle yâd olunurlar. Hepsi
bir ağızdan; Dağda bir keçi Sivridir kıçı Kahpenin piçi Bunda bir iş var Tekerlemesini sazla beraber söyleyerek "Ala ala hey !" den ibaret nakarat esnasında maskarılığa müteallik şekillerde vaziyetler alırlar ve tabiatın ne kadar biçimsiz mahluku varsa onu taklid ederler. |
 |
| köçeklerle birlikte dolanır, raks sırasında tuhaflıklar yapıp seyircileri güldürürdü. Daha sonra curcunabazlar (kol takımı) oyun alanına gelir, türlü maskaralıklar yapar, müziğe uyarak hoplayıp sıçrar, rakseder, hep bir ağızdan şarkı söylerlerdi. |
| Fakat curcunanın orta oyunuyla ne zaman ve nasıl birleştiği yolunda
elimizde kesin bir bilgi yoktur. "Tuhaflıklar
yapıp seyircileri güldürürdü..." Yüzü kahve telvesiyle
boyalı, üzerinde şaldan yapılma boy entarisi, ayağında kırmızı yemeni,
belinde şal kuşak, başında eğri bir külah bulunan Tiryaki, elinde
lülesi, kısa sapı iple eline bağlı bir çubukla alana gelir, |
 |
Nice gün sonra gelüp bir dahi
cüst